ย่านคลองบางหลวงเป็นส่วนหนึ่งของเมืองธนบุรี ซึ่งทวีบทบาทความสำคัญมากในสมัยอยุธยาตอนปลายและเป็นศูนย์กลางการปกครองสมัยธนบุรี วัดวาอารามในย่านนี้ย่อมมีบทบาททางศาสนาและเกี่ยวข้องกับชนชั้นนำสมัยธนบุรี ปรากฏทั้งในฐานะวัดประจำพระราชวัง ได้แก่ วัดอรุณาราชวราราม (วัดแจ้ง) และวัดโมลีโลกยาราม (วัดท้ายตลาด) วัดที่ประทับของสมเด็จพระสังฆราช (ชื่น) ได้แก่ วัดหงส์รัตนาราม วัดสำหรับตั้งพระเมรุมาศและพระเมรุของบรรดาเจ้านาย ได้แก่ วัดราชคฤห์ และวัดอินทาราม โดยเฉพาะวัดอินทารามเป็นสถานที่ฝังพระศพและถวายพระเพลิงศพของพระองค์ บทบาทเชิงพื้นที่และความทรงจำสมัยธนบุรีผ่านสมเด็จพระเจ้าตากสินถูกผูกโยงกับวัตถุ สิ่งก่อสร้าง และสถานที่ จนเสริมตำนานให้เป็นรูปธรรมเด่นชัด สิ่งเหล่านี้ดึงดูดผู้ศรัทธาและต่อยอดเป็นกิจกรรมการท่องเที่ยวเชิงศาสนาของบรรดาวัดเก่าของย่านในปัจจุบัน อาทิ ตำนานพระพุทธรูปฉลองพระองค์ และเจดีย์ที่เชื่อว่าบรรจุพระอัฐิของพระองค์ที่วัดอินทาราม […]

วัดราชคฤห์เดิมชื่อวัดบางยี่เรือใน บางยี่เรือมอญ หรือวัดวังน้ำวน ตามประวัติกล่าวว่าสร้างโดยมอญอพยพมาพึ่งพระบรมโพธิสมภารสมัยอยุธยาตอนปลาย สอดคล้องกับรูปแบบทางสถาปัตยกรรมวิหาร (อุโบสถเก่า) ที่ยังคงเค้ารูปแบบอาคารประเพณีสมัยอยุธยาตอนปลาย สมัยธนบุรีเป็นวัดบำเพ็ญพระธรรมคู่กับวัดบางยี่เรือนอก (อินทาราม) ซึ่งแห่งหลังมีบทบาทสำคัญกว่าใช้เป็นที่พระราชเพลิงพระศพของพระบรมวงศานุวงศ์ เจ้านาย และขุนนางหลายพระองค์ รวมถึงสมเด็จพระเจ้าตากสิน งานพุทธศิลป์ที่ศรัทธาในวัดที่ตำนานว่าสร้างมาแต่สมัยอยุธยาตอนปลายและได้รับการซ่อมใหม่โดยพระยาพิชัยดาบหักในระยะนี้ คือหลวงพ่อประสบสุข หรือหลวงพ่อนอนหงาย พระพุทธรูปปางถวายพระเพลิงภายในวิหารน้อย ด้วยมีพระพุทธสาวก (พระกัสสปเถระ) ประทับนั่งพับเพียบถวายวันทาเบื้องพระบาท เดิมน่าจะเคยมีโลงพระศพเป็นเครื่องไม้ครอบอีกทีหนึ่ง สืบมาสมัยรัตนโกสินทร์รัชกาลที่ 1 ทรงโปรดเกล้าฯ ให้พระสุเมธน้อย หนึ่งในสามพระเถระฝ่ายรามัญ […]

วัดริมฝั่งคลองบางหลวงตั้งแต่ปากคลองบางกอกใหญ่ย้อนขึ้นไปถึงแยกคลองบางจาก ส่วนใหญ่เป็นวัดเก่าที่ได้รับการสถาปนาบูรณปฏิสังขรณ์ครั้งใหญ่หรือสถาปนาขึ้นบนที่ดินส่วนบุคคลโดยกษัตริย์และขุนนางสมัยรัตนโกสินทร์ รัชกาลที่ 3 ได้แก่ วัดหงส์รัตนาราม วัดกัลยาณมิตร วัดราชคฤห์ วัดจันทาราม วัดอินทาราม วัดเวฬุราชิณ วัดขุนจันทร์ วัดอัปสรสวรรค์ วัดนางชี วัดนวลนรดิศ และวัดคูหาสวรรค์ สะท้อนความเจริญทางเศรษฐกิจและการเปลี่ยนแปลงของพื้นที่ริมฝั่งคลองบางกอกใหญ่จากพื้นที่สวนสลับป่าสู่ย่านชุมชนผ่านวัดที่บรรดาเจ้านายและขุนนางมาซ่อมสร้างต่อเนื่องตลอดริมฝั่งคลองฝากตะวันตกของกรุงเทพฯ โดยเฉพาะบริเวณปากคลองต่อเนื่องถึงปากคลองด่านที่ถือเป็นเส้นทางเศรษฐกิจสำคัญที่เชื่อมโยงการเดินทางระหว่างชุมชน และการขนส่งสินค้าทรัพยากรจากลุ่มน้ำท่าจีนกับกรุงเทพฯ บรรดาวัดเหล่านี้สร้างขึ้นตามพระราชศรัทธาของรัชกาลที่ 3 และแรงสนับสนุนบางส่วนจากหลวงเพื่อถวายเป็นพระอารามหลวงจึงมีอิทธิพลโครงสร้างและงานประดับแบบพระราชนิยมตามสมัยผสมผสานมากน้อยต่างกันไป ปัจจุบันบางวัดเป็นที่บรรจุอัฐิและทำบุญอุทิศแก่บรรพบุรุษของลูกหลานในตระกูลสืบมา อาทิ ตระกูลกัลยาณมิตร สถาปนาวัดกัลยาณมิตร […]