ดร.ดวงกมล บุญแก้วสุข
November 10, 2023
หมู่พระเจดีย์และวิหารกุฏิวัดอินทาราม
หมู่เจดีย์ทรงเครื่องสลับคั่นด้วยวิหารกุฏิ (กุฏิพุทธองค์) ตั้งร่วมกันบนฐานไพทีด้านหลังอุโบสถ วัดอินทาราม ได้รับการบูรณะครั้งใหญ่สมัยท่านเจ้าคุณพระทักษิณคณิศรเป็นเจ้าอาวาส (พ.ศ. 2448-2484) ข้อมูลจารึกบนผนังวิหารน้อยทิศตะวันตกระบุข้อความว่า “ข้าพเจ้าคุณนายขันทอง พระยาบริรักษ์จัตุรงค์และคุณหญิง ได้บริจาคเงินปฏิสังขรณ์วิหารหลังนี้ เป็นจำนวนเงิน ๑,๔๗๐ บาท เสร็จเมื่อเดือน ๑๐ แรม ๑๒ (?) ค่ำ วันที่ ๑๐ ตุลา ๒๔๘๓” ส่วนวิหารอีก 3 […]
November 10, 2023
การสร้างซ่อมวัดย่านคลองบางหลวง
วัดริมฝั่งคลองบางหลวงตั้งแต่ปากคลองบางกอกใหญ่ย้อนขึ้นไปถึงแยกคลองบางจาก ส่วนใหญ่เป็นวัดเก่าที่ได้รับการสถาปนาบูรณปฏิสังขรณ์ครั้งใหญ่หรือสถาปนาขึ้นบนที่ดินส่วนบุคคลโดยกษัตริย์และขุนนางสมัยรัตนโกสินทร์ รัชกาลที่ 3 ได้แก่ วัดหงส์รัตนาราม วัดกัลยาณมิตร วัดราชคฤห์ วัดจันทาราม วัดอินทาราม วัดเวฬุราชิณ วัดขุนจันทร์ วัดอัปสรสวรรค์ วัดนางชี วัดนวลนรดิศ และวัดคูหาสวรรค์ สะท้อนความเจริญทางเศรษฐกิจและการเปลี่ยนแปลงของพื้นที่ริมฝั่งคลองบางกอกใหญ่จากพื้นที่สวนสลับป่าสู่ย่านชุมชนผ่านวัดที่บรรดาเจ้านายและขุนนางมาซ่อมสร้างต่อเนื่องตลอดริมฝั่งคลองฝากตะวันตกของกรุงเทพฯ โดยเฉพาะบริเวณปากคลองต่อเนื่องถึงปากคลองด่านที่ถือเป็นเส้นทางเศรษฐกิจสำคัญที่เชื่อมโยงการเดินทางระหว่างชุมชน และการขนส่งสินค้าทรัพยากรจากลุ่มน้ำท่าจีนกับกรุงเทพฯ บรรดาวัดเหล่านี้สร้างขึ้นตามพระราชศรัทธาของรัชกาลที่ 3 และแรงสนับสนุนบางส่วนจากหลวงเพื่อถวายเป็นพระอารามหลวงจึงมีอิทธิพลโครงสร้างและงานประดับแบบพระราชนิยมตามสมัยผสมผสานมากน้อยต่างกันไป ปัจจุบันบางวัดเป็นที่บรรจุอัฐิและทำบุญอุทิศแก่บรรพบุรุษของลูกหลานในตระกูลสืบมา อาทิ ตระกูลกัลยาณมิตร สถาปนาวัดกัลยาณมิตร […]
November 10, 2023
สังคมและวัฒนธรรมย่านคลองบางหลวงผ่านพุทธศิลป์และการท่องเที่ยว
ย่านคลองบางหลวง หรือชุมชนริมสองฝั่งคลองบางกอกใหญ่ เป็นพื้นที่ทางประวัติศาสตร์นับตั้งแต่เมืองหน้าด่านการค้าสมัยอยุธยา และพื้นที่สำคัญต่อเนื่องจากศูนย์กลางการปกครองสมัยธนบุรีถึงรัตนโกสินทร์ ด้วยฐานะพื้นที่ในเส้นทางเศรษฐกิจสำคัญจึงปรากฏการตั้งถิ่นฐานของชาวไทย จีน และต่างชาติอื่นๆ อย่างต่อเนื่อง พร้อมการสร้างวัด โบสถ์คริสต์ มัสยิด และศาลเจ้ากระจายตัวตามแนวสองฝั่งคลองบางหลวง มรดกทางศิลปวัฒนธรรมเหล่านี้จึงถูกนำมาสร้างคุณค่าและมูลค่าทางด้านการท่องเที่ยวเพื่อสะท้อนความหลากหลายของชาติพันธุ์ที่มักถูกหยิบยกเป็นเอกลักษณ์ของย่าน ปัจจุบันวัดจำนวนมากกลายเป็นพื้นที่รองรับกิจกรรมที่หลากหลายของชุมชนโดยไม่จำกัดศาสนารวมถึงการท่องเที่ยวของย่านสืบมาถึงปัจจุบัน ประกอบกับการศึกษาและการใช้ข้อมูลงานพุทธศิลป์ในพื้นที่ส่วนใหญ่เน้นมุ่งศึกษาเรื่องการสืบเนื่อง และปรับเปลี่ยนของรูปแบบงานศิลปกรรมตามขนบสมัย โดยเฉพาะกลุ่มวัดหลวงเป็นหลัก ยังขาดการศึกษาวิเคราะห์ความสัมพันธ์เชิงกลุ่มพื้นที่งานพุทธศิลป์ริมคลองบางหลวง รวมถึงบทบาทวัดและพุทธศิลป์ที่ปรับเปลี่ยนตามสังคมวัฒนธรรมในพื้นที่ปัจจุบัน ดังนั้นโครงการวิจัยนี้จึงเน้นศึกษางานพุทธศิลป์ของวัดริมฝั่งคลองตั้งแต่แยกตัดคลองบางแวกไล่ลงมาถึงปากคลองบางกอกใหญ่ และพื้นที่เกี่ยวเนื่องเป็นหลัก ผ่านการศึกษารูปแบบและแนวความคิดการสร้างงาน ปัจจัยทางสังคมวัฒนธรรมที่ส่งผลต่อการสร้างซ่อมดังกล่าวเพื่อระบุลักษณะเด่น หรือธรรมเนียมสมัยนิยม ก่อนนำข้อมูลมาสื่อความหมายเพื่อการท่องเที่ยวเชิงแนวคิด (Thematic […]