“หน้าบัน” เป็นองค์ประกอบหนึ่งของอาคารที่สำคัญ และมักได้รับการตกแต่งให้สวยงามตามฝีมือช่างและการสืบทอดรูปแบบ เทคนิคต่อๆ กันมา หน้าบันของวัดในพื้นที่ฝั่งธนบุรี คงมีตัวอย่างที่แสดงให้เห็นถึงการสืบทอดมาจากงานช่างในสมัยอยุธยาด้วย ดังเช่นที่อุโบสถวัดใหม่เทพนิมิตร ลักษณะการวางแบบแผนลายแบ่งเป็น 2 ส่วนใหญ่ๆ คือ เส้นกึ่งกลางในแนวตั้ง และส่วนลายด้านซ้ายและขวาที่ออกแบบให้สมดุลกัน ในกรณีของหน้าบันอุโบสถวัดใหม่เทพนิมิตร ลักษณะแกนลายในตำแหน่งกึ่งกลางใช้กรอบลายพุ่มข้าวบิณฑ์ประดับเป็นจังหวะ โดยด้านล่างทำกรอบลายข้าวบิณฑ์ให้มีขนาดใหญ่ที่สุด และไล่ระดับลดหลั่นกันขึ้นไป ส่วนรายละเอียดการประดับลวดลายด้านข้างทั้งซ้ายและขวาจะประดับลายก้านขดเป็นหลัก โดยจะเน้นลายก้านขดตัวล่างให้มีขนาดใหญ่และม้วนลงด้านล่าง ถัดขึ้นไปเป็นลายก้านขดที่มีขนาดเล็กกว่าและม้วนขึ้นด้านบน ทำลักษณะนี้ไปเรื่อยๆ จนถึงกรอบด้านบน ลักษณะดังกล่าวนี้เป็นแบบแผนลวดลายบนหน้าบันที่นิยมมากที่สุด เห็นได้จากหลักฐานที่ยังคงหลงเหลืออยู่ทั้งอุโบสถวัดมเหยงคณ์ หน้าบันอุโบสถวัดบรมพุทธาราม […]

วัดสุวรรณาราม ตั้งอยู่ริมคลองบางกอกน้อย หันหน้าวัดไปทางคลอง จากประวัติเชื่อกันว่าเป็นวัดเก่าแก่ตั้งแต่สมัยอยุธยา ตามที่พระราชพงศาวดารฉบับพระราชหัตถเลขาได้กล่าวถึงเหตุการณ์เมื่อครั้งในสมัยพระเจ้ากรุงธนบุรีโปรดเกล้าฯ ให้นำเชลยศึกพม่าไปประหารชีวิตที่วัดทอง วัดทองนี้คงเป็นวัดเดียวกับวัดที่รัชกาลที่ 1 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์โปรดเกล้าฯ ให้รื้อและสร้างขึ้นใหม่ทั้งพระอารามและพระราชทานนามว่า “วัดสุวรรณาราม” โดยมีพระราชประสงค์สำคัญอย่างหนึ่ง คือ เพื่อเป็นที่ประกอบพิธีปลงพระศพของเจ้านายและศพของขุนนางชั้นผู้ใหญ่ ต่อมาในสมัยรัชกาลที่ 3 พระองค์ทรงเห็นว่าวัดสุวรรณารามทรุดโทรมจึงได้ทรงบูรณปฏิสังขรณ์ และมีการฉลองวัดในปี พ.ศ.2374 งานศิลปกรรมในปัจจุบันคงแสดงให้เห็นถึงการสืบทอดงานช่างในสมัยอยุธยา ถึงแม้จะสร้างขึ้นใหม่ทั้งอารามในสมัยรัชกาลที่ 1 ก็ตาม เช่น การจัดวางแผนผังอุโบสถ กับ […]

วัดในพื้นที่ย่านฝั่งธนบุรีที่ทำการศึกษาเป็นกลุ่มวัดซึ่งมีรูปแบบแผนผังและการประดับตกแต่งอาคารแบบไทยประเพณี กำหนดอายุในช่วงราวพุทธศตวรรษที่ 23-24 อยู่บริเวณเขตบางพลัด เขตบางกอกน้อย เขตบางกอกใหญ่ กรุงเทพมหานคร และพื้นที่ใกล้เคียง เช่น วัดใหม่เทพนิมิตร วัดดุสิดาราม วัดบางยี่ขัน วัดสุวรรณาราม วัดระฆังโฆสิตาราม และวัดอรุณราชวราราม เป็นต้น รูปแบบงานช่างแบบไทยประเพณีที่ปรากฏจึงน่าจะมีหลักฐานของงานศิลปกรรมที่แสดงให้เห็นถึงการสืบเนื่องงานช่างแบบไทยประเพณีจากสมัยอยุธยาเป็นราชธานี หลงเหลืออยู่บ้าง ทั้งในเรื่องการวางแผนผังเขตพุทธาวาส โครงสร้างอาคาร รวมทั้งการประดับตกแต่งภายนอกอาคารที่นิยมใช้เครื่องไม้เป็นวัสดุหลักในส่วนเครื่องลำยอง หน้าบัน สาหร่ายและรวงผึ้ง เนื่องจากพื้นที่ดังกล่าวมีหลักฐานการอยู่อาศัยเป็นชุมชนขนาดใหญ่และมีความสำคัญมาแล้วอย่างช้าในสมัยอยุธยา ดังนั้นจึงน่าจะมีงานช่างที่ยังคงหลงเหลืออยู่และสืบต่อมาในสมัยรัตนโกสินทร์ นอกจากนี้รูปแบบที่ปรากฏอาจจะแสดงถึงความสัมพันธ์กับงานช่างหลวงและงานช่างแบบท้องถิ่น […]