November 12, 2023
หอไตร หรือหอพระไตรปิฎกเป็นสถาปัตยกรรมขนาดเล็กที่ปรากฏอยู่ภายในวัด โดยมักตั้งอยู่ในเขตสังฆาวาส หรือบางแห่งก็ตั้งอยู่ในเขตพุทธาวาสด้วย ความสำคัญของหอไตรมิได้มีเพียงแค่การใช้งานอันเป็นสถานที่สำหรับเก็บรักษาพระไตรปิฎกหรือคัมภีร์ต่างๆในพระพุทธศาสนาเท่านั้น แต่ยังมีความหมายที่สำคัญคือเป็นที่ประดิษฐานของพระเจดีย์ เนื่องด้วยพระไตรปิฎกนั้นถือเป็นพระเจดีย์ประเภทหนึ่งคือ “ธรรมเจดีย์” มีความหมายถึงที่ตั้งแห่งการเคารพบูชา ซึ่งมีมูลเหตุมาจากการจารึกพระธรรมเป็นตัวอักษรประดิษฐานไว้เป็นที่บูชา โดยอ้างจากพุทธบรรหารที่พระพุทธองค์ทรงตรัสไว้ว่าพระธรรมจะแทนพระองค์ต่อไป เมื่อพระไตรปิฎกมีความสำคัญดังนี้แล้ว หอไตรจึงมีรูปแบบที่แสดงถึงฐานานุศักดิ์ของอาคารที่สูงตามไปด้วย เช่นเป็นสถาปัตยกรรมเครื่องลำยอง เครื่องยอดปราสาท และมีองค์ประกอบรวมทั้งการประดับตกแต่งด้วยงานช่างแขนงต่างๆที่ประณีตงดงาม อย่างไรก็ตามรูปแบบของการเก็บรักษาพระไตรปิฎกและคัมภีร์ต่างๆได้วิวัฒนาการเปลี่ยนแปลงไป เป็นเหตุให้การสร้างหอไตรได้ลดความนิยมลงจนไม่ปรากฏอีก พร้อมกับความหมายที่สำคัญและลึกซึ้งของพระไตรปิฎกและหอไตรที่สูญหายไปด้วย ไม่เป็นที่เข้าใจของคนรุ่นหลังอีก อ้างอิง ดำรงราชานุภาพ, สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยา. ตำนานพระพุทธเจดีย์. กรุงเทพฯ […]
