
การวางรูปผังอาคารย่านปากคลองตลาด

ตึกแถวระยะแรกของพระนคร เฟื่องนคร (2)
นอกจากการวางผังบริเวณที่ตั้งโอบล้อมชุมชนที่กล่าวไปคราวที่แล้ว ตึกแถวที่เรียงรายอยู่ย่านปากคลองตลาดเป็นอาคารที่มีเครื่องประดับอาคารอย่างสวยงามตามอิทธิพลตะวันตกอีกด้วย จะเห็นได้จากการใช้เครื่องประดับอาคารแบบต่างๆ ดังนี้
ลักษณะทั่วไปของตึกแถวออกแบบสร้างให้มีผนังรับน้ำหนักอาคาร เป็นอาคารสูง 2 ชั้น สร้างต่อเนื่องเป็นแนวยาว ชั้นล่างทำช่องประตู 1 ช่อง ชั้นบนทำช่องหน้าต่าง 2 ช่องต่อ 1 คูหา เหนือซุ้มหน้าต่างเจาะช่องกลมระบายอากาศ หลังคาทรงปั้นหยา โดยมีการก่อผนังกันไฟขั้นเป็นระยะทุก 3 – 4 ห้องคูหา
ตึกแถวบริเวณมุมถนนที่เว้นพื้นที่ไว้ไม่สร้างให้ชนมุมถนน (ดังภาพ) และบริเวณห้องกลาง กับที่ปลายทั้งสองฝั่งของอาคารที่สร้างเลียบไปกับถนน จะได้รับการตกแต่งเป็นพิเศษ กล่าวคือจะมีการทำมุขยื่นออกมาจากระนาบ ส่วนหน้าอาคาร (façade) ทำเสาอิงพื้นที่ชั้นล่างและชั้นบน และประดับอาคารโดยวิธีการเซาะร่องผิวอาคารเพื่อเลียนแบบการก่อหิน (rustication) โดยเน้นให้พื้นผิวของชั้นล่างมีพื้นผิวขรุขระหรือยื่นนูนออกมากกว่าการเซาะร่องเสาอิงชั้นสอง
เหนือช่องประตูและหน้าต่างมีการใช้ซุ้มโค้งแบน (segmental arch) ส่วนหน้าต่างของคูหาที่ตกแต่งเป็นพิเศษนั้นจะทำซุ้มหน้าต่างที่เป็นจั่วเปิด (open-topped segmental pediment) โดยตรงกลางจั่วเป็นรูปแท่นรองรับรูปภาชนะแบบมีฐานและมีฝาปิด (urn)
สุดท้ายคือด้านบนสุดของยอดมุข (ระดับเดียวกับหลังคา) มีการทำแผงหน้าบันประดับอาคารรูปสี่เหลี่ยมยอดโค้งแบน เหนือจั่วโค้งเป็นยอดแหลม ส่วนด้านข้างของแผงหน้าบันประดับครีบ (aileron) ที่เป็นลายม้วน (volute)