
อาคารแบบตะวันตกในกรุงเทพฯ ตึกแถวและอาคารพาณิชย์ย่านคลองคูเมืองเดิม

เส้นทางเลียบคลองคูเมืองเดิมกับการสร้างอาคาร (ถนนราชินีและถนนอัษฎางค์)
การเปิดรับต่อรูปแบบงานศิลปกรรมตะวันตกเกิดขึ้นอย่างกว้างขวาง โดยเฉพาะในช่วงสมัยรัชกาลที่ 4-5 เป็นต้นมา โดยเฉพาะงานสถาปัตยกรรมที่ออกแบบโดยนายช่างสถาปนิกจากยุโรปที่เข้ามามีบทบาทอย่างมากในงานก่อสร้างของราชสำนัก หลักฐานที่ประจักษ์แก่สายตาชาวสยามขณะนั้นอย่างชัดเจนคือ พระราชวัง วัง และอาคารสถานที่ราชการ เป็นต้น ที่แสดงโครงสร้างและการประดับตกแต่งอย่างแปลกใหม่ตามรสนิยมอย่างตะวันตก
การสร้างอาคารที่แสดงเครื่องประดับอาคารแบบต่างๆ ย่อมไม่ได้จำกัดอยู่แต่ในอาคารกลุ่มที่กล่าวมาเท่านั้น หากแต่ปรากฏในตึกแถวที่สร้างเรียงรายไปตามแนวถนนที่ตัดขึ้นในยุคนั้นด้วย ซึ่งตึกแถวบางกลุ่มก็สร้างขึ้นโดยถูกออกแบบให้มี ‘หน้าตา’ ที่แต่งด้วยเครื่องประดับอาคารแบบตะวันตกให้เห็นอย่างชัดเจน อาทิ เช่น การใช้ระเบียบของเสาและหัวเสา (order) การทำซุ้มประตูหน้าต่างโค้ง (arch) การประดับจั่วโค้งแบนหรือแบบสามเหลี่ยม (pediment) การประดับปูนปั้นลวดลายหรือลวดบัว (molding) หรือการเซาะร่องพื้นผิวอาคาร (rustication) เป็นต้น จนเกิดเป็นจุดเด่นสะดุดตาแก่ผู้ได้เดินเที่ยวชมศึกษาอาคารในเขตเมืองเก่า
วิธีการเซาะร่องที่พื้นผิวอาคารเป็นรูปแบบการประดับอาคารแบบหนึ่งที่นิยมใช้กันโดยทั่วไปกับอาคารแบบตะวันตกโดยเฉพาะรูปแบบศิลปะคลาสสิก วิธีการเซาะร่องนี้แต่เดิมมีที่มาจากการแสดงพื้นผิวของการก่อหินเป็นโครงสร้าง เพื่อแสดงผิวหยาบหรือมวลของโครงสร้างของอาคารชั้นล่าง ทั้งยังตัดกันกับพื้นผิวชั้นบนของอาคารที่นิยมขัดแต่งพื้นผิวให้เรียบเนียนกว่า จนเกิดเป็นแบบแผนหนึ่งที่นิยมนำมาใช้ในการประดับอาคารตะวันตกสืบต่อกันเรื่อยมา รวมถึงยังพบว่ามีการใช้ประดับตึกแถวที่ได้รับอิทธิพลจากศิลปะตะวันตกในสยามด้วย

ตึกแถวบริเวณซอยพระยาศรี ตึกแถวที่สร้างขึ้นที่บริเวณตรงกลางของแนวตึกแถวและมุมของย่านการค้าแต่ละแห่ง

ภาพถ่ายเก่าตึกแถวย่านปากคลองตลาด-บ้านหม้อ