
งานปั้นปูนเดินเส้น (Rustication) : อิทธิพลของงานศิลปกรรมตะวันตกบริเวณแพร่งสรรพศาสตร์

เครื่องประดับอาคารแบบตะวันตก การเลียนแบบงานก่อหิน
โครงการ อาคารแบบตะวันตกในกรุงเทพฯ : ตึกแถวและอาคารพาณิชย์ย่านคลองคูเมืองเดิม เป็นหัวข้อที่ว่าด้วยเรื่องการศึกษาเรื่องรูปแบบและแนวคิดด้านศิลปกรรมในสถาปัตยกรรมตึกแถวและอาคารพาณิชย์ที่สร้างเรียงรายไปกับถนนสำคัญที่เริ่มสร้างมาตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 4 – รัชกาลที่ 5 เป็นต้นมา
ย่านคลองคูเมืองเดิม : ในแง่ความสำคัญของพื้นที่ที่ศึกษานั้น คือพื้นที่บริเวณรอยต่อระหว่างกรุงรัตนโกสินทร์ชั้นในและชั้นนอก ซึ่งมีคลองคูเมืองเดิม (หรือที่มักเรียกติดปากกันว่าคลองหลอด) เป็นเส้นแบ่งเขต และย่านดังกล่าวยังสัมพันธ์กับถนนสายสำคัญซึ่งสร้างในระยะแรกเริ่มการพัฒนาบ้านเมืองให้ศิวิไลซ์ ได้แก่ ถนนเจริญกรุง ถนนบำรุงเมือง ถนนเฟื่องนคร ถนนตะนาว ถนนบ้านหม้อ ถนนอัษฎางค์ ถนนราชินี ถนนจักรเพชร ถนนราชดำเนินกลาง เป็นต้น ซึ่งริมถนนบริเวณเหล่านี้ล้วนได้รับการรังสรรค์พัฒนาให้เป็นย่านชุมชนและการค้าขายอย่างมากจากช่วงเวลานั้นเป็นต้นมา จึงเกิดการสร้างอาคารที่มั่นคงถาวรเพื่อรองรับการเป็นที่อยู่อาศัยและกิจกรรมการค้าขายอย่างกว้างขวาง จึงเป็นที่น่าสนใจในการศึกษาเรื่องคุณค่าด้านศิลปะและสถาปัตยกรรม ซึ่งน่าจะแสดงออกถึงรูปแบบที่มีพัฒนาการในช่วงเวลาหนึ่งนับแต่สมัยรัชกาลที่ 5 ลงมา
การศึกษาเรื่องตึกแถวและอาคารพาณิชย์ในบริเวณใกล้คลองคูเมืองเดิมน่าจะเป็นประโยชน์ต่อการทำความเข้าใจเรื่องศิลปกรรมที่ได้รับกระแสอิทธิพลตะวันตก และทำให้เห็นคุณค่าในฐานะที่เป็นมรดกทางวัฒนธรรม เพื่อการอนุรักษ์และพัฒนาต่อไปในอนาคต