
การวางผังอุโบสถและวิหารคู่ขนานกัน

ข้อสันนิษฐานจากบันไดทางขึ้นอาคาร
หลักฐานที่ใช้ในการศึกษานอกจากจะตรวจสอบงานประเภทเดียวกันแล้ว ยังจำเป็นต้องตรวจสอบหลักฐานงานศิลปกรรมประเภทอื่นๆ เพื่อช่วยให้งานมีความถูกต้องและแม่นยำมากขึ้น
หลักฐานที่เลือกใช้ในครั้งนี้คือ ลายเส้นจากบันทึกชาวต่างชาติอย่างจดหมายเหตุ ลา ลูแบร์ และจากภาพอาคารในงานจิตรกรรมฝาผนัง
*ในกรณีของบันทึกชาวต่างชาติอย่างจดหมายเหตุ ลา ลูแบร์ มีภาพอุโบสถทำเป็นอาคารมีมุขยื่นออกไปทางด้านหน้าและด้านหลังที่เรียกว่า “อาคารทรงมุขโถงหลังคาจั่วเปิด” โดยอาคารลักษณะนี้มีความคล้ายคลึงกับอุโบสถ วัดใหม่เทพนิมิตร
*อาคารอีกรูปแบบหนึ่งพบในงานจิตรกรรมภายในตำหนักพระพุทธโฆษาจารย์ วัดพุทไธศวรรย์ จ.พระนครศรีอยุธยา มีภาพ “อาคารแบบมีหลังคากันสาดยื่นออกมาทั้ง 4 ด้าน” พบอาคารลักษณะนี้เช่น พระอุโบสถ วัดสุวรรณาราม
*อาคารอีกประเภทหนึ่งพบในงานจิตรกรรมภายในตำหนักพระพุทธโฆษาจารย์เช่นกัน มีภาพ “อาคารทรงจั่นหับ” หรือเป็นอาคารที่มีเพิงยื่นออกไปทางด้านหน้าและด้านหลัง ตัวอย่างเช่น พระอุโบสถ วัดดุสิดาราม
ปัญหาจากการนำหลักฐานตามที่กล่าวไว้เบื้องต้นมาศึกษา อาจจะพบความคลาดเคลื่อนไปบ้าง ไม่ว่าจะด้วยเรื่องความเข้าใจของผู้เขียน ขนาดของอาคาร หรือแม้แต่หน้าที่การใช้งานต่างกัน ย่อมมีผลต่อการนำมาเปรียบเทียบ

อาคารแบบมีหลังคากันสาดภายในตำหนักพระพุทธโฆษาจารย์ วัดพุทไธศวรรย์ จังหวัดพระนครศรีอยุธยา (ด้านซ้าย) และ พระอุโบสถ วัดสุวรรณาราม (ด้านขวา)

อาคารแบบมีเพิงด้านหน้าภายในตำหนักพระพุทธโฆษาจารย์ วัดพุทไธศวรรย์ จังหวัดพระนครศรีอยุธยา (ด้านซ้าย) และพระอุโบสถ วัดดุสิดาราม (ด้านขวา)