พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาทถือเป็นต้นแบบของงานช่างหลวงในสมัยรัตนโกสินทร์ที่เป็นสถาปัตยกรรมเนื่องในสถาบันพระมหากษัตริย์ ซึ่งได้รับรูปแบบและแนวความคิดในการสร้างมาจากพระมหาปราสาทเมื่อครั้งกรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานีที่ยังคงสภาพสมบูรณ์มาจนถึงปัจจุบันในอดีตที่ผ่านมา

พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาทเป็นสถานที่สำคัญในการประกอบพระราชพิธีต่าง ๆ ที่สำคัญ คือ พระราชพิธีพระบรมศพพระมหากษัตริย์ และพระราชพิธีพระศพพระบรมวงศานุวงศ์ ซึ่งได้ถือปฏิบัติมาแต่ครั้งรัชกาลที่ 1 เป็นต้นมา

แต่นอกจากจะเป็นสถานที่ประกอบพระราชพิธีดังกล่าวแล้ว พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท ยังเป็นสถานที่ประกอบพระราชพิธีที่สำคัญประการอื่นซึ่งเป็นการเฉลิมพระเกียรติยศแห่งองค์พระมหากษัตริย์ในอีกหลายคราว เช่น ในสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวได้โปรดเกล้าฯ ให้ใช้พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาทเป็นที่ประชุมสงฆ์เพื่อสังคายนาพระไตรปิฎกสืบเนื่องจากสมัยรัชกาลที่ 1 พระราชพิธีบรมราชาภิเษกสมโภช พ.ศ.2454

ในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว พระราชพิธีฉัตรมงคล และพระราชพิธีอื่นตามแต่จะทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้จัดขึ้น ณ พระมหาปราสาทแห่งนี้